Intro:
Hello Everyone! Mình là Thư, host của các bạn, là cử nhân chuyên ngành tâm lý tốt nghiệp tại Anh và tác giả sách của Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều. Chào mừng các bạn đến với Amateur Psychology – Tay mơ học đời bằng tâm lý học. Đây là một series podcast với tiêu chuẩn ngắn gọn, dễ hiểu sử dụng thông tin trích dẫn từ các nghiên cứu tâm lý học uy tín, học thuật và có căn cứ, thích hợp cho người muốn đọc vị thế giới và bản thân bằng khoa học.
Nếu như thuật toán tiktok của mọi người cũng giống như mình, có lẽ mọi người cũng sẽ biết các thông tin gần đây về những thị phi tình ái của những nghệ sĩ lớn trong làng giải trí cả trong nước và quốc tế. Và mặc dù mình nói là gần đây thôi, vậy nhưng vấn đề ngoại tình vẫn luôn là một cuộc hội thoại đau đầu với những tranh luận về giá trị đạo đức, giới hạn của tình yêu và theo sau đó là những hệ quả có thể nhìn thấy được từ bên ngoài như ảnh hưởng về danh tiếng, các mối quan hệ, rắc rối về pháp lý, tài sản và cả những hệ quả bên trong về tâm lý của người ngoại tình, người bị ngoại tình, người ngoại tình với người đã có gia đình và cả những chủ thể liên quan như con cái và hai bên gia đình. Những yếu tố tâm lý này có thể bị ảnh hưởng bởi cảm giác bị khước từ, cảm giác tội lỗi, cảm giác lo sợ bị bỏ rơi, cảm giác xấu hổ khi bị chỉ trích và rất nhiều những xúc cảm khác được tạo nên bởi chính bên trong con người hay những chất xúc tác bên ngoài.
Việc ngoại tình từ trước đến nay, bất kể trong nền văn hoá nào miễn là việc một vợ – một chồng vẫn là xu hướng tình yêu hôn nhân thuộc về đa số, thì đều bị lên án và chỉ trích như nhau. Riêng đối với đất nước Việt Nam ta, Paul Giran là một nhà chính trị thời Pháp thuộc những năm đầu thế kỉ 20 viết trong Tâm lý người An Nam đã ghi chép lại hình phạt voi giày tức để voi giẫm đạp lên cơ thể người – là một hình phạt vô cùng man rợ – cho tội ngoại tình. Đến thời đại của chúng ta, việc ngoại tình vẫn là một chủ đề gây xôn xao có thể được thể hiện qua sự liên tục cập nhật của ngôn ngữ từ lóng và ngôn ngữ mạng như các cụm từ trà xanh, em gái mưa, tiểu tam, tuesday,… vâng vâng. Cũng có rất nhiều người lên tiếng biện hộ cho hành vi ngoại tình với những lý lẽ họ cho là thoả đáng và cần được cảm thông. Tuy nhiên, đến với tập 72 ngày hôm nay, nhân dịp sao kim đang nghịch hành và đem lại rất nhiều những thử thách cho những mối quan hệ lãng mạn của chúng ta, Amateur Psychology sẽ không phân bua liệu ngoại tình có nên được cảm thông, thay vào đó, chúng ta sẽ giải mã hiện tượng ngoại tình trong tâm lý học và trả lời câu hỏi vì sao người ta ngoại tình?
Trước khi giải đáp thắc mắc vì sao người ta ngoại tình, chúng ta cần biết được độ phổ biến của việc ngoại tình trong hôn nhân hiện đại. Nghiên cứu của Tafoya & Spitzberg (2007) tìm thấy tỉ lệ ngoại tình ở nam giới là 34% và ở nữ giới là 24%. Hall & Fincham (2009) tìm thấy số liệu này có thể cao hơn ở các cặp đôi quen và yêu nhau nhưng chưa cưới. Parker-Pope (2008) thống kê số liệu từ những năm 1991 đến 2006 tìm thấy sự gia tăng của việc ngoại tình qua thời gian ở mọi lứa tuổi. Trong đó, số lượng nam giới trong độ tuổi từ 65 đến 90 ngoại tình tăng đến gấp 2/3. Lời giải thích cho việc gia tăng nhanh chóng này có thể nằm ở sự tiến bộ trong y khoa về việc hỗ trợ và chữa trị chứng liệt dương.
Nghiên cứu của Fincham & May (2017) cũng đề cập đến một số yếu tố xã hội có thể ảnh hưởng đến sự thay đổi của việc ngoại tình trong thời đại mới. Việc thu hẹp khoảng cách giới và thay đổi cơ cấu của môi trường làm việc giúp cho nữ giới tham gia vào lực lượng lao động đã tạo nên cơ hội về mặt tài chính và khả năng ngoại tình, thu hẹp sự chênh lệch về tỉ lệ ngoại tình của hai giới. Nghiên cứu của Treas & Giesen (2000) tìm thấy tỉ lệ ngoại tình giữa nam giới và nữ giới trong độ tuổi 40-45 của họ là như nhau. Nghiên cứu tìm thấy số lượng ngày công tác và những công việc đòi hỏi việc giao tiếp với người khác giới thường xuyên có tỉ lệ thuận với khả năng ngoại tình. Bên cạnh đó, việc một người lao động và một người ở nhà nội trợ cũng có liên hệ đến khả năng ngoại tình cao hơn khi cả hai người cùng lao động.
Đó là về mặt môi trường và thay đổi của cấu trúc xã hội. Vậy còn đối với cá nhân, đâu là những yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ ngoại tình? Nghiên cứu của Jackman (2014) tìm thấy thái độ về việc ngoại tình là yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến khả năng ngoại tình của một người. Cụ thể hơn, những người cho rằng ngoại tình không phải là một điều trái với luân thường đạo lý và có những người trong mạng lưới xã hội của họ như người thân và bạn bè ủng hộ việc ngoại tình sẽ có khả năng ngoại tình cao hơn. Thêm vào đó, những người cho rằng việc thu hút bạn tình là một điều dễ dàng đối với họ cũng sẽ có nguy cơ ngoại tình cao hơn. Jackman cũng tìm thấy rằng những người không có tín ngưỡng cũng có thái độ phóng khoáng hơn về việc ngoại tình. Ngược lại, những người có tín ngưỡng mạnh mẽ hơn thường có thái độ tiêu cực hơn đối với việc ngoại tình. Nam giới trong nghiên cứu này cũng có thái độ ủng hộ ngoại tình nhiều hơn phụ nữ. Những người đã từng bị ngoại tình trong quá khứ cũng báo cáo thái độ tiêu cực hơn về việc ngoại tình hơn. Jackman kết luận những yếu tố gia tăng khả năng ngoại tình của một người bao gồm:
- họ là nam giới
- họ có thái độ chấp thuận với hành vi ngoại tình
- họ có người trong vòng tròn xã hội ủng hộ việc ngoại tình của họ
- họ báo cáo chỉ số tính ngưỡng thấp
- họ đã từng ngoại tình trong quá khứ
- họ chưa bao giờ bị ngoại tình
Thêm vào những yếu tố này, Fincham & May (2017) cho rằng những yếu tố khác cũng gia tăng khả năng ngoại tình bao gồm việc rối loạn cảm xúc ám chỉ khả năng kém trong việc điều phối cảm xúc của bản thân, số lượng người tình trong quá khứ, trải qua các khó khăn tâm lý cũng như có xu hướng gắn kết không lành mạnh. Cụ thể hơn, nghiên cứu của DeWall et al. (2011) tìm thấy những người có xu hướng gắn kết né tránh thường có thái độ chấp nhận hơn đối với việc ngoại tình và dễ dàng bị thu hút bởi những người xinh đẹp không phải là đối tác của mình hơn. Những người này cũng được tìm thấy có thái độ mong muốn được gặp gỡ những đối tượng tiềm năng khác bạn đời của mình hơn, nhìn nhận những đối tượng này một cách tích cực hơn bạn đời của họ và qua thời gian, báo cáo khả năng ngoại tình cao hơn. Để giải thích cho những xu hướng này, nghiên cứu của DeWall tìm thấy, việc những người có xu hướng gắn kết né tránh thường có độ cam kết thấp trong các mối quan hệ lãng mạn của họ, dẫn đến việc dễ chán cơm thèm phở hơn. (Các bạn có thể nghe thêm về các mối gắn kết qua tập 38 – nói về chuyện sợ yêu, tập 36 – nói về nỗi sợ gần gũi cảm xúc và tập 5 – cha mẹ đã định dạng con người bạn như thế nào để hiểu thêm như thế nào là xu hướng gắn kết không lành mạnh). Mật độ sử dụng bia rượu cao và các chất kích thích cũng có ảnh hưởng đến khả năng ngoại tình của cá nhân.
Nói về mối quan hệ, hai yếu tố được Fincham & May (2017) nhắc đến là hai yếu tố có thể ảnh hưởng đến xu hướng ngoại tình là độ thoả mãn về mối quan hệ hiện tại và mức độ đầu tư của cá nhân vào mối quan hệ. Những người không hài lòng với hôn nhân hoặc bạn đời của họ sẽ có nguy cơ ngoại tình cao hơn. Độ hài lòng về mối quan hệ cũng ảnh hưởng đến xu hướng cam kết của hai người tình, càng hài lòng về mối quan hệ, độ cam kết càng cao dẫn đến mức độ đầu tư vào mối quan hệ cũng nhiều hơn. Bên cạnh đó, việc ghép đôi với những đối tượng có độ tương thích về học vấn và tín ngưỡng cũng hạn chế khả năng ngoại tình.
Treas & Giesen thống kê số liệu quốc gia Mỹ năm 2000 kết luận cho thấy những yếu tố chủ chốt gia tăng khả năng ngoại tình bao gồm thứ nhất là nhu cầu tình dục cao, thứ hai là giá trị lỏng lẻo về tình dục, thứ ba là độ hài lòng trong hôn nhân thấp, thứ tư là mối gắn kết xã hội lỏng lẻo với bạn đời và cuối cùng là nhiều cơ hội để ngoại tình.
Khép lại tập ngày hôm nay, mình biết đây không phải là một chủ đề nhẹ nhàng hay dễ dàng tiêu hoá, bất kể chúng ta có trực tiếp hay gián tiếp là những chủ thể liên quan trong cuộc hội thoại này, rốt cuộc, bỏ qua những cuộc tranh luận về tài sản, danh tiếng và ảnh hưởng của ngoại tình đến sức khoẻ tâm lý của những người liên quan, cuộc hội thoại về hành vi ngoại tình cũng là cuộc hội thoại về đạo đức – đúng sai của xã hội chúng ta. Qua nhiều nền văn minh, việc ngoại tình vẫn tồn tại có thể qua nhiều dạng thức khác nhau và được thúc đẩy bởi nhiều động cơ khác nhau – về cá nhân, mối quan hệ và cấu trúc xã hội. Việc ngoại tình là nên được chấp nhận hay bị chỉ trích và lên án bởi vậy không chỉ là câu hỏi của thời đại mà sâu xa hơn là câu hỏi về bản chất của dục vọng, ở đây dục vọng không chỉ ám chỉ là khát khao sát thịt mà còn bao gồm cả những ham muốn vật chất và phi vật chất. Cuộc tranh luận này, lại là một đề tài mà một tập của Amateur Psychology và cả biết của mình về thế giới có lẽ cũng chưa thể tham gia vào.
Riêng với bản thân mình, mình nghĩ rằng mọi hành động của chúng ta, mà ta có thể nhận thức được hoặc không, đều gieo một hạt mầm vào trong vũ trụ – nghiệp lành cho những điều ta dịu dàng với người khác và vạn vật và nghiệp dữ cho những tổn thương và sự tàn nhẫn ta dành cho người khác và vạn vật. Như Taylor Swift đã hát: Karma is a bounty hunter, karma’s gonna track you down, step by step from town to town tức gieo nhân nào gặt quả nấy. Nguyện cầu cho tất cả chúng ta có thể có suy nghĩ thảnh thơi những ngày cuối tuần, tận hưởng làn gió qua kẽ tóc và ngủ ngon giấc nhờ một lương tâm sạch trong. Mình mong là mọi người đã thích episode ngày hôm nay. Còn bây giờ, mình sẽ hẹn gặp lại mọi người ở tập tiếp theo nha. Bái bai.
Outtro:
Cảm ơn các bạn đã dành thời gian lắng nghe Amateur Psychology. Nếu các bạn yêu thích podcast ngày hôm nay thì hãy follow mình trên ứng dụng bạn đang sử dụng và giới thiệu cho cả bạn bè và người thân cùng lắng nghe nhé. Các bạn cũng có thể để lại đánh giá cho mình qua cả Apple Podcast và Spotify, là một cách ủng hộ mình hoàn toàn miễn phí và có thể đưa Amateur Psychology đến nhiều người nghe hơn. Mọi người cũng có thể theo dõi Amateur Psychology qua Facebook, Instagram, Youtube và đọc tài liệu được nhắc đến ở mỗi tập qua blog của Amateur Psychology. Mọi đường link sẽ được tìm thấy qua website ở phần mô tả. Một lần nữa, mình là Thư, host của các bạn. Chào tạm biệt và chúc các bạn luôn tự bổ sung kiến thức cho bản thân. Goodbye and stay woke guys!
Reference:
Fincham, F. D., & May, R. W. (2017). Infidelity in romantic relationships. Current opinion in psychology, 13, 70-74.
Treas J, Giesen D: Sexual infidelity among married and cohabitating Americans. J Marriage Family 2000, 62:48-60.
Spitzberg, B. H., & Cupach, W. R. (2009). The dark side of infidelity: Its nature, prevalence, and communicative functions. In The dark side of interpersonal communication (pp. 211-252). Routledge.
Hall, J. H., & Fincham, F. D. (2009). Psychological distress: Precursor or consequence of dating infidelity?. Personality and Social Psychology Bulletin, 35(2), 143-159.
Parker-Pope T: Love Sex and the Changing Landscape of Infidelity. New York Times; 2008.
Jackman, M. (2015). Understanding the cheating heart: What determines infidelity intentions?. Sexuality & Culture, 19(1), 72-84.
DeWall, C. N., Lambert, N. M., Slotter, E. B., Pond Jr, R. S., Deckman, T., Finkel, E. J., … & Fincham, F. D. (2011). So far away from one’s partner, yet so close to romantic alternatives: avoidant attachment, interest in alternatives, and infidelity. Journal of personality and social psychology, 101(6), 1302.