Sống ở Anh, từ những năm đầu tiên Sally Rooney nổi lên với tác phẩm Normal People (bản tiếng việt là Giữa hai chúng ta), mình đã chần chừ mãi năm năm sau đó mới đọc sách của Sally Rooney lần đầu tiên. Mình nghĩ đó là do sự nghi ngờ trong mình về những tác giả được tung hô và trở nên phổ cập một cách nhanh chóng, nổi lên như một hiện tượng. Rooney thậm chí còn hơn cả một hiện tượng văn học, Normal People sau khi được đón nhận nồng nhiệt đã nhanh chóng được BBC mua lại và chuyển thể thành phim. Hai diễn viên đóng vai Connell (Paul Mescal) và Marianne (Daisy Edgar-Jones) cũng nổi tiếng ngay lập tức sau sự sản xuất của bộ phim này. Nhìn thấy sự bùng nổ của Normal People, xem qua những đoạn cắt của phim mình thật sự rất rất ghét nhân vật Connell, có lẽ vì vậy mà mình cũng không muốn tìm đọc Rooney.
Vậy nhưng đến khi Conversations with friends cũng được BBC mua lại và chuyển thể thành phim, nam chính đóng vai Nick lại là bạn trai (nay đã cũ) của Taylor Swift là Joe Alwyn, mình thật sự đã phải đẩy bản thân tìm đọc tác phẩm này. (Bởi mình tin rằng nếu Taylor Swift cũng thích tác phẩm này tức Rooney thực sự không đơn giản chỉ là một hiện tượng văn học chớm nở để vụt tắt). Trước khi đọc sách, mình đọc đâu đó là những nhân vật trong văn của Rooney đều rất đáng ghét. Và khi đọc Conversations with friends mình đã xác nhận được điều đó. Vậy nhưng, cái đáng ghét của những nhân vật của Rooney không phải bởi sự phản diện, độc ác hay ngu xuẩn thường thấy trong những khuôn mẫu nhân vật cổ điển. Nhân vật trong văn của Rooney có một chiều sâu vô cùng con người. Cụ thể hơn, hai điều làm nên những nhân vật được khắc hoạ một cách sắc sảo và những bản thể tan vỡ một cách thật toàn vẹn và điêu luyện qua ngôn ngữ của Rooney là yếu tố thứ nhất là sự yếu đuối của họ, thứ hai là sự đen tối của họ.
Frances – tài năng văn chương nhưng xấu hổ về cái nghèo của bản thân và cha mẹ cô, ‘giật chồng người khác’, nhưng lại rơi vào lưới tình một cách chân thật mình chưa từng được đọc qua ở bất kì tác phẩm văn chương nào.
Nick – trầm cảm, ‘bán liệt dương?’, yếu đuối và tát nước theo mưa, ngoại tình và có vẻ như lấy chuyện vợ mình từng ngoại tình để giảm nhẹ cảm giác tội lỗi của bản thân khi ngoại tình.
Bobby (cô bạn thân/gái) và Melissa (vợ) là hai nhân vật cũng không thánh thiện gì nhưng được khắc hoạ ít nổi bật hơn. Melissa khiến mình nghĩ đến loài rắn vì tính cách của chị ấy nhưng mình có gì đó rất thích nhân vật này – bởi sự gai góc, điêu luyện trong ngôn ngữ, ứng xử và sắc sảo trong sự độc ác của chính chị ấy.
Tình yêu trong văn chương của Sally Rooney vượt qua mọi khuôn khổ của ‘luân thường đạo lý’ – tình yêu đồng giới, ngoại tình, mối quan hệ đa người tình. Mọi thứ vận hành trong sự hỗn loạn của việc chiều theo cảm xúc và đánh mất lí trí trong tình yêu. Một điều chỉ nhân danh tình yêu chúng ta mới được phép làm, điều duy nhất chuẩn mực đạo đức xã hội bất kể lắc đầu chắc lưỡi cũng không thể trừng phạt chúng ta. Bởi yêu mà ngu xuẩn, mà chấp nhận cho chính mình rơi vào vòng xoáy của sự hỗn loạn, vô luân và đánh mất chính mình. Cái hay về tình yêu khắc hoạ bởi Rooney là sự chân thật của tình yêu. Những khoảnh khắc đẹp và dịu dàng được mô tả gián tiếp một cách êm đềm báo hiệu vùng trũng nước và cơn giông bão sắp ập đến. Tình yêu trong văn của Rooney không phải sản phẩm của văn hoá lãng mạn (romanticism), điều nhấn mạnh nhất trong tác phẩm này là sự vô định và bất vĩnh cửu của tình yêu. Cái đẹp của tình yêu chỉ sống bằng từng khoảnh khắc chúng ta sẻ chia với người tình, những thứ có thể vuột khỏi tầm tay bất cứ lúc nào. Ngược lại, sự đau khổ, cảm giác bị khước từ, không được yêu đủ, sự hiểu lầm trong giao tiếp, nỗi sợ, cảm giác bị phản bội lại được gột tả trong từng cử động, từng suy nghĩ của nhân vật Frances.
Tất nhiên bên cạnh tình yêu, Conversations with friends cũng đá động đến các vấn đề về giai cấp, quy chuẩn giới và vai trò giới (tình yêu giữa người đàn ông trưởng thành 32 tuổi và cô gái trong độ tuổi đang lớn 21 – rất nhiều những chật vật quyền lực – power struggle), và sức khoẻ tâm lý, trầm cảm là một đề tài được truyển tải phía sau bức hình chính về một tình yêu độc hại giữa Frances và Nick. Mình đọc comment trên Goodreads so sánh Cleopatra và Frankenstein của Coco Mellors với văn của Sally Rooney, mình cho rằng đây là một so sánh vô cùng khập khiễng. Sally Rooney là một tầm cao mới của văn học hiện đại mà mình nghĩ rằng có thể 100 năm kể từ đây sẽ là một ngòi bút kinh điển cho thế hệ người ta chỉ nghe audio book chứ không đọc sách nữa nghe. Quá tài tình, sắc sảo, một người viết hiểu tâm lý con người và khắc hoạ bản chất con người một cách không thể nào chân thật hơn.
Link to Goodreads: https://www.goodreads.com/book/show/32187419-conversations-with-friends?ac=1&from_search=true&qid=expaSQdplm&rank=1